Głosić Słowo również przez muzykę
Tegoroczne rekolekcje dla organistów Archidiecezji Lubelskiej odbyły się jak zwykle w I tygodniu Wielkiego Postu w dwóch turach. Ponad stu uczestników rekolekcji gościł Dom Spotkania Caritas Archidiecezji Lubelskiej w Dąbrowicy. Specyfiką dorocznych spotkań organistów jest ich podwójny wymiar: duchowy oraz warsztatowy. Formację duchową uczestników prowadził w tym roku ks. dr Tomasz Lisiecki – przewodniczący Archidiecezjalnej Komisji do spraw Muzyki Kościelnej. Konferencje. Konferencje i homilie poświęcone były między innymi relacji między wiarą i rozumem jako dwiema uzupełniającymi się drogami poznania Prawdy.
W centrum każdego dnia była dobrze przygotowana od strony muzycznej liturgia Mszy św. Nie zabrakło również Liturgii Godzin (śpiewana Jutrznia czy Modlitwa w ciągu dnia), nabożeństw Gorzkich Żali, Koronki do Miłosierdzia Bożego, adoracji Najświętszego Sakramentu oraz spowiedzi. Wspólne wykonanie śpiewów liturgicznych przez organistów było niezapomnianym i pogłębiającym wspólnotę muzyków doświadczeniem.
Na bogaty program rekolekcji składały się także zajęcia muzyczne. W ich trakcie podjęto problematykę związku muzyki ze słowem. Najczęściej teksty pieśni zaczerpnięte wprost z Biblii lub Liturgii, czy też ich artystycznie opracowane w pieśniach kościelnych, ukazują chrześcijański sens życia. I tak, relacja akcentów słownych i muzycznych w psalmodii stała się punktem wyjścia dla ćwiczeń prowadzonych przez Adama Łagunę. Wzorcowe ćwiczenia emisji głosu, tym razem nie chóru, ale samego organisty przeprowadziła Agnieszka Tyrawska-Kopeć, podkreślając rolę właściwej dykcji i właściwego przekazu słowa w śpiewie. Indywidualne zajęcia praktyczne obejmowały oprócz gry na organach (Stanisław Maryjewski) również zagadnienia prawidłowej emisji głosu i techniki wokalnej (Agnieszka Tyrawska, Grzegorz Pazik).
Funkcje organisty podczas liturgii to nie tylko animacja śpiewów zgromadzenia oraz akompaniament organowy, ale również wykonywanie solowej muzyki organowej. Związek preludiów organowych z polskimi pieśni kościelnymi przedstawił Jarosław Borowski, podkreślając ich rolę w liturgii nie tylko w aspekcie czysto użytkowym czy estetycznym, ale pokazując różne płaszczyzny semantyki i retoryki muzycznej utworów instrumentalnych opartych na tematach pieśni używanych w liturgii. Stanisław Maryjewski wykonał wybrane polskie preludia chorałowe na organach kościoła parafialnego w Dąbrowicy.
Ważną, choć nie zawsze docenianą część repertuaru liturgicznego – pieśni napisane specjalnie na przygotowanie darów – wraz z komentarzem teologiczno-liturgicznym samego obrzędu przedstawił Grzegorz Pazik. Jarosław Borowski omówił z kolei repertuar pieśni ku czci Świętych w kontekście odnowionej liturgii, pokazując m. in. możliwości wykorzystania w Mszach we wspomnienia świętych hymnodii zaczerpniętej z Liturgii Godzin oraz pieśni wykorzystujących teksty i modlitwy samych świętych patronów.
Spotkanie w Dąbrowicy stanowiło też okazję do wymiany poglądów, dyskusji i wspólnego poszukiwania rozwiązań problemów, jakie muzycy kościelni napotykają na co dzień w swojej pracy. Coraz częściej są one konsekwencją sekularyzacji i prób przenoszenia elementów muzycznej kultury świeckiej w obręb obrzędów liturgicznych, co dotyczy zwłaszcza uroczystości ślubnych, pogrzebów, Mszy św. z udziałem dzieci, w tym uroczystości związanych z I Komunią Świętą oraz Mszy św. z udziałem młodzieży. Problem ten jest o tyle niepokojący, że istniejące nauczanie Magisterium Kościoła, które precyzyjnie rozwiązuje wspomniane zagadnienia, traktowane jest swobodnie także przez kapłanów. Muzyka liturgiczna jako artystyczna transpozycja wiary, a posiadająca dość wysokie wymagania estetyczne, często musi ulegać tak zwanym względom pastoralnym.
Tym bardziej istotne jest, aby organista oprócz fachowego przygotowania muzycznego i liturgicznego był także człowiekiem wiary, na co w podsumowaniu spotkania wskazał rekolekcjonista, podkreślając odpowiedzialność tych, którzy razem z kapłanami mają przyprowadzać wiernych do Boga. JB
